آنچه درباره نسل سوم اینترنت باید بدانیدweb3

وب ۳ که با عنوان «Web۳» یا «Web۳.۰» شناخته می‌شود، اصطلاحی است که ممکن است به‌تازگی زیاد آن را شنیده باشید؛ به عبارت ساده‌تر این اصطلاح به نسل آینده اینترنت اشاره دارد که پروتکل‌های غیرمتمرکز را ترویج می‌کند و هدف آن کاهش وابستگی به شرکت‌های بزرگ فناوری مانند یوتیوب، نتفلیکس و آمازون است. برای کسب اطلاعات بیشتر با مفهوم وب ۳.۰ و اهمیت آن، در ادامه این مقاله همراه ما باشید.

بیشتر مردم وب را یک بخش جدایی‌ناپذیر از زندگی مدرن تصور می‌کنند که از ابتدا به همین شکل کنونی وجود داشته است؛ با این حال این تصور چندان صحیح نیست و وب از زمان ظهور خود تاکنون، تغییرات زیادی داشته است؛ به همین دلیل بهتر است پیش از پرداختن به Web3 نگاهی کوتاه به تاریخچه Web ۱.۰ و Web ۲.۰ داشته باشیم.

وب ۱.۰: مدت‌زمان فعالیت از ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۴

در سال ۱۹۸۹ در CERN، Geneva، Tim Berners-Lee پروتکل‌هایی را توسعه داد که به شبکه جهانی وب تبدیل شد. وب ۱.۰ عمدتاً شامل وب‌سایت‌های استاتیک متعلق به شرکت‌ها بود که نرخ تعامل در آن‌ها حدود صفر بود. درواقع این وب سایت‌ها تنها قابل خواندن بودند و امکان تولید محتوا توسط تمام کاربران برای آن‌ها وجود نداشت.

وب ۲.۰: مدت‌زمان فعالیت از ۲۰۰۴ تاکنون

دوره وب ۲.۰ در سال ۲۰۰۴ با ظهور پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی آغاز شد. در این نسخه به‌جای ورژن تنها خواندنی، وب به ورژن خواندنی/ نوشتنی توسعه یافت. در این نسخه به‌جای اینکه شرکت‌ها محتوا را به کاربران ارائه دهند، پلتفرم‌هایی برای اشتراک‌گذاری محتوای تولیدشده توسط کاربر و تعامل کاربر با کاربر ارائه شد.

درحقیقت کاربران می‌توانستند محتوا ایجاد کنند؛ درحالی‌که مالک آن نبودند یا از فرصت‌های درآمدی آن سود نمی‌بردند. با ورود افراد بیشتری به دنیای اینترنت، تعداد انگشت‌شماری از شرکت‌های برتر شروع به کنترل ترافیک و ارزش تولید‌شده در وب کردند. علاوه بر این، وب ۲.۰ مدل درآمد مبتنی بر تبلیغات را ایجاد کرد.

وب ۳.۰: نسخه خواندنی/ نوشتنی/ مالکیت

فرضیه «Web۳.۰» توسط گاوین وود، بنیان‌گذار اتریوم، مدت کوتاهی پس از راه‌اندازی اتریوم در سال ۲۰۱۴ مطرح شد. گاوین وب ۳ را راه‌حلی برای اعتمادسازی و رفع این چالش در دنیای ارزها معرفی کرد. در حال حاضر کاربران از وب با اتکا به شرکت‌های خصوصی و شخص ثالث استفاده می‌کنند؛ درحالی‌که با استفاده از Web3 دیگر نیازی به حضور این شرکت‌ها نیست و فعالیت در سطح وب به شکل غیرمتمرکز صورت می‌گیرد.

مشکل وب فعلی چیست؟

طرفداران Web3 را نسخه غیرمتمرکز اینترنت می‌نامند؛ نسخه‌ای که تحت سلطه تعداد انگشت‌شماری از بازیکنان قدرتمند مانند آمازون، مایکروسافت و گوگل نیست. Web1 با ایده اینترنت باز و غیرمتمرکز شروع به کار کرد، اما Web2 (اینترنتی که ما امروز می‌شناسیم) به تولد شرکت‌های فناوری تریلیون دلاری منجر شد که نفوذ زیادی بر اینترنت داشته و زیرساخت‌های زیادی را در اختیار دارند که وب براساس آن‌ها ساخته شده است.

Wood در یکی از مصاحبه‌های خود در پادکست Beyond the Valley به این مورد اشاره کرد که «مشکل بزرگ درباره وب ۲.۰ این است که… چیزی شبیه به قراردادن تمام تخم‌مرغ‌های خود در یک سبد است. اگر مشکلی با یکی از این خدمات پیش بیاید، یک سرویس به‌طور ناگهانی برای تعداد زیادی از مردم در دسترس نیست. علاوه بر این، چالش اصلی در وب ۲ اعتماد است. ما باید به افرادی که پشت این خدمات هستند اعتماد کنیم و باید به صاحبان شرکت‌هایی که خدمات را ارائه می‌دهند اعتماد کنیم…»

وب ۳.۰ (وب ۳) چیست؟

Web3 سومین نسل از تکامل فناوری‌های وب است. وب که همچنان با عنوان World Wide We شناخته می‌شود، لایه اساسی برای نحوه استفاده از اینترنت، ارائه خدمات وب سایت و برنامه است. وب ۳.۰ هنوز در حال توسعه و تعریف است و درنتیجه یک تعریف متعارف و پذیرفته‌شده جهانی برای Web3 وجود ندارد.

با این حال وب ۳.۰ تأکید فراوانی بر برنامه‌های کاربردی غیرمتمرکز دارد و از فناوری‌های مبتنی بر بلاک ‌چین استفاده گسترده‌ای خواهد کرد. وب ۳.۰ همچنین از یادگیری ماشین و هوش مصنوعی (AI) برای کمک به توانمندسازی برنامه‌های کاربردی هوشمندتر و سازگارتر استفاده خواهد کرد.

جنبه دیگری که بخشی از تعریف نوظهور وب ۳.۰ است، مفهوم semantic وب است. از جمله کسانی که از ادغام فناوری semantic در وب حمایت کرده‌اند، خالق وب، Berners-Lee است. بیش از ۱۰ سال طول کشید تا از وب اصلی، Web 1.0، به Web 2.0 انتقال پیدا کند و انتظار می‌رود اجرای کامل و تغییر شکل وب با Web 3.0 به همان اندازه، اگرنه بیشتر طول بکشد.

وب ۳.۰ هنوز اجرا نشده است

هم اکنون مفاهیم مربوط به این وب در مرحله تئوری هستند و چیزی به مرحله اجرا نرسیده است، اما یکی از مهم‌ترین مواردی که درباره این فناوری جدید مطرح شده، این است که برای استفاده از برنامه‌ها به یادگیری فناوری بلاک ‌چین و تا حدی ارزهای دیجیتال نیاز است. علاوه بر این، چالش‌هایی مربوط به ناشناس‌بودن و سانسور درباره وب ۳ وجود دارد.

اگر کل اینترنت روی معماری بلاک ‌چین این وب کار کند و همه‌چیز به‌صورت پاک‌نشدنی در بلاک ‌چین نوشته شود، هیچ‌چیز ناشناس نخواهد بود. این ویژگی برای برخی خوب است، اما نه برای کسانی که برای ناشناس‌ماندن ارزش بیشتری قائل هستند.

علاوه بر این موارد، بزرگ‌ترین چالش بر سر راه توسعه و اجرای وب ۳، گرفتن قدرت از غول‌های فناوری مانند آمازون و گوگل است. همان‌طور که ساشا سیگان از PCMag گفته است این موضوع یک مشکل سیاسی است، نه یک مشکل تکنولوژیکی.

وب ۳.۰، ارزهای دیجیتال و بلاک ‌چین

از آنجا که شبکه‌های این وب از طریق پروتکل‌های غیرمتمرکز (بلوک‌هایی براساس فناوری بلاک ‌چین و ارزهای دیجیتال) کار می‌کنند، می‌توان انتظار داشت که شاهد همگرایی و رابطه هم‌زیستی قوی بین این سه فناوری و سایر زمینه‌ها باشیم.

این سه فناوری قابلیت همکاری، یکپارچه‌سازی از طریق قراردادهای هوشمند را خواهند داشت. از این سه فناوری برای تأمین انرژی هر چیزی از تراکنش‌های خرد در آفریقا، ذخیره‌سازی فایل‌های P2P مقاوم در برابر سانسور و اشتراک‌گذاری با برنامه‌هایی مانند Filecoin تا تغییر کامل رفتار شرکت‌ها و فعالیت‌های تجاری آن‌ها استفاده می‌شوند.

وب ۳.۰ چه اهمیتی دارد؟

ویژگی‌های وب ۳ چندان به‌طور دقیق مشخص نیست و در دسته‌بندی‌های منظم قرار نمی‌گیرند. برای درک هرچه بهتر شما، در ادامه به تعدادی از مشخصه‌های این وب اشاره می‌کنیم:

– مالکیت

Web3 مالکیت دارایی‌های دیجیتال خود را به روشی بی‌سابقه در اختیار کاربران خود قرار می‌دهد؛ برای مثال تصور کنید در فضای Web2 در حال بازی هستید. درصورتیکه یک آیتم را درون بازی خریداری کنید، مستقیم به حساب شما متصل می‌شود. اگر سازندگان بازی حساب کاربری شما را حذف کنند، این دارایی را از دست خواهید داد.

اگر از بازی‌کردن منصرف شوید، پولی را که برای خرید آیتم پرداخت کرده‌اید، از دست می‌دهید؛ درحالی‌که Web3 امکان مالکیت مستقیم از طریق تو کن‌های غیرقابل تعویض (NFT) را فراهم می‌کند؛ درنتیجه هیچ‌کس حتی سازندگان بازی، قدرت سلب مالکیت شما را ندارند و اگر به هر دلیلی از بازی‌کردن منصرف شوید، می‌توانید آیتم‌های درون بازی خود را در بازارهای آزاد بفروشید یا معامله کنید و بار دیگر پول خود را به دست آورید.

– مقاوم در برابر سانسور

در حال حاضر توزیع قدرت میان پلتفرم‌ها و سازندگان محتوا به‌شدت نامتعادل است. OnlyFans یک سایت محتوای بزرگ‌سالان است که محتوای آن توسط کاربران تولید می‌شود و بیش از ۱ میلیون تولیدکننده محتوا دارد که بسیاری از آن‌ها از این پلتفرم به‌عنوان منبع درآمد اصلی خود استفاده می‌کنند.

در سال ۲۰۲۱، این پلتفرم تولید محتواهای جنسی را ممنوع اعلام کرد. این اطلاعیه خشم تولیدکنندگان محتوا را برانگیخت؛ زیرا احساس کردند با این ممنوعیت درآمدشان محدود خواهد شد. بعد از واکنش شدید کاربران تصمیم این پلتفرم به‌سرعت تغییر کرد.

در وب ۳، داده‌های شما روی بلاک ‌چین ذخیره می‌شوند. هنگامی که تصمیم به ترک یک پلتفرم می‌گیرید، می‌توانید اعتبار خود را با خود ببرید و آن را به رابط دیگری متصل کنید که به‌وضوح با ارزش‌های شما هم‌خوانی دارد. وب ۲.۰ از سازندگان محتوا می‌خواهد به پلتفرم‌ها اعتماد کنند تا قوانین را تغییر ندهند، اما مقاومت در برابر سانسور ویژگی اصلی یک پلتفرم Web3 است.

سازمان‌های مستقل غیرمتمرکز (DAO)

علاوه بر مالکیت داده‌های خود در Web3 می‌توانید با استفاده از توکن‌هایی که مانند سهام یک شرکت عمل می‌کنند، پلتفرم را به‌عنوان سهام در کمپانی در اختیار داشته باشید. DAO به شما امکان می‌دهد مالکیت غیرمتمرکز یک پلتفرم را هماهنگ کنید و درباره آینده آن تصمیم بگیرید.

DAO ها از نظر فنی به‌عنوان قراردادهای هوشمند توافق‌شده تعریف می‌شوند که تصمیم‌گیری غیرمتمرکز را روی مجموعه‌ای از منابع (توکن‌ها) به‌صورت خودکار کنترل می‌کند. کاربران دارای توکن درباره نحوه مصرف منابع رأی می‌دهند و کد به‌طور خودکار نتیجه رأی‌گیری را اجرا می‌کند.

هویت

در حال حاضر برای استفاده از پلتفرم‌ها به ایجاد حساب کاربری نیاز است؛ برای مثال ممکن است یک حساب توییتر، یک حساب YouTube و یک حساب Reddit داشته باشید. آیا می‌خواهید نام نمایشی یا تصویر نمایه (پروفایل) خود را تغییر دهید؟ برای انجام این کار باید جداگانه تنظیمات هر حساب را انجام دهید.

در برخی موارد می‌توانید از قابلیت social sign-ins استفاده کنید، اما در این شرایط با چالشی به نام سانسور مواجه خواهید شد. با یک کلیک این پلتفرم‌ها می‌توانند شما را از کل زندگی آنلاین خود محروم کنند. حتی بدتر از آن، بسیاری از پلتفرم‌ها از شما می‌خواهند که برای ایجاد یک حساب کاربری اطلاعات شخصی خود را در اختیارشان قرار دهید.

وب ۳.۰ این مشکلات را با اجازه‌دادن به شما برای کنترل هویت دیجیتال خود با آدرس اتریوم و پروفایل ENS حل می‌کند. استفاده از آدرس اتریوم یک ورود واحد را به سراسر پلتفرم‌ها فراهم می‌کند که امن، مقاوم و در برابر سانسور و ناشناس است.

پرداخت بومی

زیرساخت پرداخت Web2 به بانک‌ها و پردازشگرهای پرداخت متکی است؛ درنتیجه افرادی که حساب بانکی ندارند، قادر به پرداخت در سطح وب نخواهند بود؛ درحالی‌که وب ۳ با استفاده از تو کن‌های اتریوم، شرایط را برای ارسال پول بدون نیاز به شخص ثالث فراهم می‌کند.

ویژگی‌ های اصلی وب ۳.۰ چیست؟

به نظر می‌رسد در این وب، از فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی و semantic وب استفاده می‌شود. ایده استفاده از هوش مصنوعی با هدف ارائه داده‌های سریع‌تر و مرتبط‌تر به کاربران نهایی ناشی می‌شود. وب‌سایتی که از هوش مصنوعی استفاده می‌کند، باید بتواند داده‌هایی را که فکر می‌کند یک کاربر خاص باید بیند، فیلتر کرده و ارائه دهد. هوش مصنوعی می‌تواند برای جداکردن نتایج صحیح از غلط استفاده شود.

علاوه بر این، نسخه‌ای از وب که از هوش مصنوعی استفاده می‌کند، دستیارهای مجازی را معرفی می‌کند؛ قابلیتی که امروزه به‌عنوان یک ویژگی در برخی از دستگاه‌ها یا از طریق برنامه‌های شخص ثالث در حال ظهور و استفاده است.

ایده پشت semantic وب این است که اطلاعات را به‌گونه‌ای دسته‌بندی و ذخیره کند که به سیستم کمک کند. معنای داده‌های خاص چیست؛ به عبارت دیگر یک وب ‌سایت باید بتواند کلماتی را که جست‌وجو می‌شوند، به همان روشی که یک انسان درک می‌کند، درک کند و بتواند محتوای بهتری تولید کرده و به اشتراک بگذارد. این سیستم همچنین از هوش مصنوعی استفاده خواهد کرد. semantic وب به کامپیوترها معنای داده‌ها را می‌آموزد و سپس هوش مصنوعی اطلاعات را می‌گیرد و از آن‌ها استفاده می‌کند.

    غیرمتمرکز: برخلاف دو نسل اول وب که در آن حاکمیت و برنامه‌های کاربردی تا حد زیادی متمرکز بودند، Web 3.0 غیرمتمرکز خواهد بود. برنامه‌ها و خدمات با رویکرد غیرمتمرکز فعال می‌شوند؛ یعنی هیچ حاکم مرکزی برای کنترل برنامه‌ها وجود ندارد.

    مبتنی بر بلاک ‌چین: بلاک ‌چین عاملی برای ایجاد برنامه‌ها و خدمات غیرمتمرکز است. در بلاک ‌چین داده‌ها و ارتباط بین سرویس‌ها با رویکردی متفاوت از زیرساخت پایگاه داده متمرکز توزیع و هماهنگ می‌شود. بلاک ‌چین همچنین می‌تواند یک دفتر کل غیرقابل تغییر از تراکنش‌ها و فعالیت‌ها را ایجاد کند که فرایند تأیید صحت اطلاعات در دنیای واقعی را تغییر دهد.

    استفاده از ارزها: استفاده از ارزهای دیجیتال یکی از ویژگی‌های کلیدی خدمات وب ۳.۰ است و تا حد زیادی جایگزین استفاده از ارز فیات می‌شود. به‌طورکلی اتوماسیون بیشتر یکی از ویژگی‌های حیاتی وب ۳.۰ است و این اتوماسیون تا حد زیادی توسط هوش مصنوعی تأمین می‌شود.

کاربرد وب ۳.۰ چیست؟

این وب با استفاده از بلاک ‌چین، امکان استفاده از انواع مختلف برنامه‌ها و سرویس‌های جدید را امکان‌پذیر می‌کند، از جمله موارد زیر:

۱- NFT: تو کن‌های غیر قابل تعویض (NFT) توکن‌هایی هستند که در یک بلاک ‌چین با هش رمزنگاری ذخیره می‌شوند و توکن را منحصربه‌فرد می‌کنند.

۲- دیفای (DeFi): امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) یک کاربرد نوظهور برای وب ۳.۰ است که در آن بلاک ‌چین غیرمتمرکز به‌عنوان پایه‌ای برای فعال‌کردن خدمات مالی، خارج از محدوده زیرساخت‌های بانکداری متمرکز سنتی استفاده می‌شود.

۳- ارز دیجیتال: ارزهای رمزپایه مانند بیت کوین بیکی از کاربردهای وب ۳.۰ هستند که دنیای جدیدی از خدمات مالی را ایجاد می‌کنند که هدف آن جدابودن از دنیای سابق ارزهای فیات است.

۴- برنامه‌های غیرمتمرکز (dApp): این برنامه‌ها روی بلاک ‌چین ساخته می‌شوند و از قراردادهای هوشمند برای فعال‌کردن ارائه خدمات در برنامه‌ای که در یک دفتر کل غیرقابل تغییر ثبت شده است، استفاده می‌کنند.

به طور خلاصه اینترنت جدید تجربه کاربری شخصی‌تر و سفارشی‌تر، دستیار جست‌وجوی هوشمندتر و شبیه به انسان و سایر مزایای غیرمتمرکز را ارائه می‌دهد. این امر با توانمندسازی هر کاربر مجزا برای تبدیل‌شدن به کسی کنترل داده‌های خود را در دست دارد و ایجاد یک تجربه کلی بهار به لطف نوآوری‌های بی‌شماری که پس از ایجاد آن به وجود می‌آیند، به دست می‌آید.

به نظر می‌رسد با ظهور اجرای Web 3.0 اینترنت با روند زندگی روزمره ما یکپارچه‌تر خواهد شد. تقریباً تمام ماشین‌های معمولی آفلاین امروزی، از لوازم خانگی مانند اجاق گاز، جاروبرقی و یخچال گرفته تا انواع حمل ‌و نقل، بخشی از اقتصاد اینترنت اشیاء شده و با سرورهای مستقل و برنامه‌های غیرمتمرکز آن (DApps) در تعامل هستند و حوزه‌های دیجیتال جدیدی را ایجاد می‌کنند و البته توسعه می‌دهند.