طبقه بندی Blockchain Bridge

مشکل عدم امکان تعامل بین سیستم‌های مختلف درون شبکه، یکی از چالش‌های فناوری بلاک چین محسوب می‌شود. هنگامی که یک توسعه دهنده، اپلیکیشن های غیر متمرکز خود را بر روی یک پلتفرم خاص ایجاد می‌کند، این برنامه‌ها به طور کلی در آن پلتفرم قفل می‌شوند و فرصتی برای استفاده از مزایای بلاک چین‌های دیگر را ندارند. به همین خاطر هم هست که مثلا اتریوم با مشکلات زیادی در رابطه با مقیاس‌پذیری روبرو بود و بسیاری از توسعه دهندگان امید به حل آن داشتند. بنابراین پل بلاک چین یا به عبارتی بلاکچین بریج – Blockchain Bridge یکی از راه حل‌های رفع این مشکل است.

طبقه بندی بریج‌ها بر اساس عملکرد آن‌ها

 بریج‌ها نیز مانند شبکه‌های بلاک چینی به دو دسته خصوصی و عمومی تقسیم می‌شوند. دسته خصوصی ‌Blockchain Bridgeها، Trusted Bridge یا فدریتد بریج (Federated bridge) نامیده می‌شوند و دسته دیگر Trustless Bridge نام دارند. در ادامه نحوه کار هر کدام از این بریج‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهیم:

Trustless Bridge‌

پل‌های بلاک چینی Trustless تقریبا مانند یک شبکه‌های بلاک چین عمومی عمل می‌کنند، در این بریج‌ها که هر کسی می‌تواند بدون نیاز به هیچگونه مجوزی به آن‌ها بپیوندد. همانطور که ماینرهای اتریوم برای تایید تراکنش‌ها از شبکه اتریوم پاداش دریافت می‌کنند، کاربران Trustless Bridge‌ها نیز برای تایید تراکنش‌ها پاداش می‌گیرند. پل بلاک چینی Syscoin-Ethereum یک نمونه معروف از پل‌های Trustless است، که امکان تبادل بین شبکه اتریوم و شبکه Syscoin را بدون نیاز به شخص ثالث فراهم می‌کند.

Trusted Bridge

پل‌های بلاکچینی قابل اعتماد (Trusted Bridge) نیز عملکردی مانند بلاک چین‌های خصوصی دارند. این بریج‌ها از یک مرجع مرکزی برای انجام عملیات خود استفاده می‌کنند. به این بریج‌ها پل‌های قابل اعتماد گفته می‌شود؛ زیرا کاربران برای استفاده از این پل‌ها و نگهداری رمزارزهای خود، باید به شخص ثالث اعتماد کنند؛ به طور مثال Multichain Bridge و Binance <> Ethereum bridge از نوع پل‌های قابل اعتماد محسوب می‌شوند.

در Trusted Bridge افرادی که وظیفه انجام و تایید تراکنش‌ها را دارند، توسط یک سازمان مرکزی اداره می‌شوند. بنابراین در این نوع از بریج‌ها انگیزه‌ای برای انجام کارهای خرابکارانه یا متقلبانه وجود ندارد.

در پل‌های بلاک چینی فدریتد، گروهی از شرکت‌کنندگان با هم کار می‌کنند تا تراکنش‌های بین زنجیره‌ها را تایید کنند. تعداد آن‌ها می‌تواند به هر میزانی باشد. تعداد امضاکننده‌ها در این بریج‌ها بر اساس الزامات مدل امنیتی آن‌ها تغییر می‌کند. افراد در فدریتد بریج ها به عنوان نودها یا گره‌های پل بلاک چینی کار می‌کنند و اداره جریان اطلاعات بین زنجیره‌ها توسط آن‌ها اداره می‌شود. در این مدل از بریج‌ها دارایی افراد توسط اعضای بریج کنترل می‌شود و خطرات زیر را در پی دارد:

خطر سانسور: اپراتورهای بریج از نظر تئوری می‌توانند از انتقال دارایی‌های کاربران جلوگیری کنند.

ریسک نگهداری: در این بریج‌ها اپراتورهای پل می‌توانند برای سرقت وجوه کاربران با یکدیگر تبانی کنند یا مورد حمله‌های هکری قرار گرفته و اموال کاربران به سرقت بروند؛ مانند اتفاقی که در هک بریج شبکه رونین یا هک شبکه ورم هول اتفاق افتاد.

طبقه بندی بریج‌ها بر اساس ارتباط آن‌ها

بریج‌ها را می‌توان بر اساس نحوه ارتباط با یکدیگر در دسته‌های زیر نیز طبقه‌بندی کرد:

1)پل‌های متصل کننده شبکه‌های لایه یک

این بریج‌ها زنجیره‌های مختلف L1 را به یکدیگر متصل می‌کنند؛ به عنوان مثال Avalanche Bridge شبکه اتریوم و آوالانچ را به هم متصل می‌کند.

2)پل‌های متصل کننده شبکه‌های لایه اول به لایه دوم

این بریج‌ها شبکه اصلی را به راه حل‌های مختلف لایه دوم و راه حل‌های لایه ۲ را به یکدیگر متصل می‌کنند؛ به عنوان مثال بریج Across پلی است که شبکه اصلی اتریوم را به راه حل‌های لایه ۲ مانند Arbitrum و Optimism متصل می‌کند. Hop Protocol پلی است که L2‌های مختلف را علاوه بر اتصال به شبکه اصلی اتریوم، به یکدیگر نیز متصل می‌کند.

بریج hop protocol

این دسته‌بندی را می‌توان در دنیای واقعی به این شکل توصیف کرد: بلاک چین‌ها را به عنوان شهر در نظر بگیرید، می‌توان گفت که پل‌های بلاکچینی ها مانند جاده‌هایی هستند که شهرهای مختلف را به هم متصل می‌کنند. این جاده‌ها را می‌توان در دسته‌های زیر طبقه‌بندی کرد:

1)بزرگ‌راه‌های اصلی، که جاده‌هایی هستند که همه شهرهای بزرگ را به هم متصل می‌کنند. بریج‌های متصل کننده شبکه‌های لایه یک به عنوان بزرگ‌راه‌های اصلی در نظر گرفته می‌شوند.

2)بزرگ‌راه‌های داخل شهر، که جاده‌هایی هستند که بخش‌های مهمی از یک شهر را به هم متصل می‌کنند. بریج‌های متصل کننده شبکه‌های لایه یک به لایه دو و لایه ۲ به یکدیگر نیز به عنوان بزرگ‌راه‌های درون شهری در نظر گرفته می‌شوند.

طبقه بندی بریج‌ها بر اساس نحوه انتقال دارایی‌ها

پل‌های بلاکچینی را همچنین می‌توان بر اساس مکانیسمی که برای جابجایی دارایی‌ها در شبکه‌های مختلف استفاده می‌کنند، طبقه‌بندی کرد. به طور کلی و بر اساس نحوه جابجایی دارایی‌ها، بریج‌ها در دسته‌بندی‌های زیر قرار می‌گیرند:

قفل کردن و ایجاد (Lock And Mint)

این بریج‌ها دارایی‌ها را در شبکه مبدا قفل کرده و در شبکه مقصد ضرب یا Mint می‌کنند؛ به طور مثال‌ بریج‌های Polygon، آوالانچ و Wrapped BTC از این روش استفاده می‌کنند. برای فهم آسان‌تر این موضوع به مثال زیر توجه کنید.

تصور کنید با ماشین خود از شهر A به شهر B که توسط یک پل به هم متصل است، سفر می‌کنید. وقتی به پل رسیدید و آماده ترک شهر A به شهر B هستید، ماشین خود را در انباری در شهر A بگذارید و در عوض، یک ماشین مشابه در شهر B دریافت خواهید کرد. هنگامی که به شهر A برگشتید، می‌توانید به سادگی ماشینی را در شهر B که در بدو ورود دریافت کرده‌اید بازگردانید و ماشین اصلی خود را ببرید. این شبیه به مکانیسم قفل و ایجاد است که توسط بریج‌ها استفاده می‌شود.

سوزاندن و ایجاد (Burn And Mint)

این بریج‌ها دارایی‌ها را در زنجیره مبدا سوزانده و در زنجیره مقصد ایجاد می‌کنند. به عنوان مثال بریج‌های Hop و Across از این روش استفاده می‌کنند.

در این مکانیسم برای ترک شهر A، باید ماشین خود را از بین ببرید و در عوض یک ماشین مشابه در شهر B دریافت خواهید کرد. هنگامی که به شهر A بازگردید، دوباره همان روند انجام می‌شود، باید ماشین خود را در شهر B نابود کنید و یک ماشین مشابه در شهر A دریافت کنید. این شبیه به مکانیسم سوزاندن و ایجاد است که توسط بریج‌ها استفاده می‌شود.

مبادلات اتمی (Atomic Swap)

این پل‌ها دارایی‌های موجود در زنجیره مبدا را با دارایی‌های زنجیره مقصد مبادله می‌کنند. به طور کلی آن‌ها از روش Trustless استفاده می‌کنند. این بریج‌ها برای مبادله دارایی‌ها به قراردادهای هوشمند خود تکیه می‌کنند و نیاز به شخص ثالث قابل اعتماد لازم در مکانیسم‌های قفل کردن و ایجاد یا سوزاندن و ایجاد ندارند؛ به طور مثال‌ بریج‌های cBridge و Connext از این روش استفاده می‌کنند.

در این مکانیسم ماشین خود را در شهر A با ماشین دیگری در شهر B تعویض می‌کنید. وقتی می‌خواهید به شهر A بازگردید، می‌توانید دوباره همان روند را دنبال کنید و ماشین خود را در شهر B با ماشین دیگری در شهر A تعویض کنید. این شبیه به مکانیسم مبادلات اتمی است، که توسط بریج‌ها استفاده می‌شود.

طبقه‌بندی بریج‌ها بر اساس عملکرد آن ها

طبقه‌بندی‌های ذکر شده در بالا بین بریج‌ها، به طور گسترده‌ای آن‌ها را از یکدیگر متمایز می‌کند؛ اما عملکرد آن‌ها نیز تفاوت بسیار زیادی با یکدیگر دارد. بریج‌ها را می‌توان بر اساس عملکرد آنها، در دسته‌های زیر طبقه‌بندی کرد:

پل‌های بلاک چینی بین دو شبکه مختلف

این پل‌ها عمدتا برای پشتیبانی از انتقال دارایی‌ها بین دو بلاک چین طراحی شده‌اند. عموما در چنین بریج‌هایی از مکانیزم قفل کردن و ایجاد استفاده می‌شود؛ به طور مثال‌ پل‌های بومی مانند Binance <> Ethereum Bridge ،Avalanche Bridge و Polygon Bridge در این دسته طبقه‌بندی می‌شوند.

پل‌های چند زنجیره‌ای (Multichain Bridge)

این بریج‌ها برای انتقال دارایی‌ها از طریق چندین بلاک چین طراحی شده‌اند. آنها به گونه‌ای ساخته شده‌اند که می‌توانند در هر نوع بلاک چین L1 یا L2 مستقر شوند. به طور مثال‌ بریج‌های Connext و cBridge در این دسته‌بندی قرار می‌گیرند.

پل‌های اختصاصی (Specialized Bridges)

این بریج‌ها بر روی اکوسیستم‌های خاص متمرکز شده‌اند و برای پشتیبانی از انتقال دارایی‌ها از یک شبکه اختصاصی طراحی شده‌اند. به دلیل اختصاصی بودن، این پل‌ها قادر به تسهیل معاملات زنجیره‌ای سریع‌تر و ارزان‌تر هستند. به طور مثال بریج Hop یک بریج اختصاصی برای انتقال دارایی‌ها در شبکه‌های لایه ۲ است و بریج Across پلی است که بر انتقال سریع و ارزان دارایی‌ها از شبکه‌های L2 به شبکه اصلی اتریوم متمرکز است.

پل‌های دارایی‌های Wrapped شده

این پل‌ها به‌طور اختصاصی طراحی شده‌اند تا امکان انتقال دارایی‌های غیربومی به بلاک چین‌های مختلف را فراهم کنند. آنها این کار را با ایجاد دارایی‌های رپد شده در زنجیره مقصد انجام می‌دهند که نشان دهنده دارایی اصلی در زنجیره مبدا است. به عنوان مثال‌ wrapped BTC و wMonero در این دسته از بریج‌ها جای می‌گیرند.

پل‌های مختص انتقال داده‌ها (Data Specific Bridges)

اینها پروتکل‌های به منظور قابلیت همکاری هستند که به‌طور خاص برای انتقال داده‌های دلخواه در چندین بلاک چین مختلف طراحی شده‌اند. به طور کلی این پروتکل‌ها به لایه پایه برای برنامه‌های غیرمتمرکز (DApp) تبدیل می‌شوند و دستیابی به قابلیت ترکیب زنجیره‌ای را برای آنها ممکن می‌کنند. به طور مثال IBC ،Nomad ،Data Movr و Celer در این دسته قرار می‌گیرند.

بریج‌های برنامه‌های غیرمتمرکز (DApp Specific Bridges)

از نظر فنی این مدل از بریج‌ها در دسته‌بندی پل‌های بلاک چینی قرار ندارند؛ بلکه این DApp‌ها با اتصال به بلاک چین‌های مختلف، یک اکوسیستم ایجاد کرده‌اند که اجازه می‌دهد ارزش در بین بلاک چین‌ها به روشی مشابه بریج‌ها منتقل شود. به طور مثال Thorchain یک بازارساز خودکار (AMM) غیرمتمرکز است، که با استفاده از ایجاد استخرهای نقدینگی بین زنجیره‌ای امکان تبادل رمزارزها را در بین بلاک‌چین‌ها فراهم می‌کند. نمونه‌های دیگر از این دسته عبارتند از: Anyswap، Wanchain و Synapse.