فرق بین معاملات اسپات و مارجین

عمدتاتفاوت سیستم معاملاتی اسپات و مارجین در ریسک به ریوارد یا میزان سود در برابر ضرر این سیستم‌های معاملاتی برای معامله‌گران است. به طور کلی بازار کریپتو نسبت به بازار‌های دیگر از جمله معاملات سهام، اوراق قرضه، کالا‌ها، ارزها و غیره پر ریسک‌تر است؛ مثلا بیت‌کوین آنقدر بی‌ثبات است که افزایش و کاهش قیمت آن تا ۱۰ درصد در روز هم، چندان غیر عادی به نظر نمی‌رسد. معاملات اسپات با قیمت لحظه‌ای یا فعلی بازار انجام ‌می‌شود؛ به زبان ساده تر هنگامی که معامله‌ای انجام می‌دهید باید کل پول آن معامله را در حساب خود داشته باشید و در همان لحظه باید کل مبلغ خرید خود را تسویه کنید، ولی در معاملات مارجین نیاز نیست کل مبلغ یک معامله را در حساب خود داشته باشد و تنها با داشتن مقداری پول در حساب خود و قرار دادن آن به عنوان وثیقه، می‌توانید باقی هزینه معامله را از صرافی قرض کنید و معامله خود را انجام دهید. در این مقاله به تفاوت معاملات اسپات و مارجین، توضیح هر‌کدام از آن‌ها، تشریح اصطلاح کال‌مارجین (Margin Call) و پوزیشن‌های لانگ و شورت (Long Position – Short Position) و روش کاهش ریسک معاملات در مارجین می‌پردازیم.

فرق معاملات اسپات و مارجین
به طور کلی نحوه عملکرد بازار اسپات به این صورت است که، شما در آن کوین‌های خود را مستقیما به پول نقد، استیبل کوین‌ها مثل تتر یا سایر رمز ارزها مثل بیت‌کوین تبدیل می‌کنید و در واقع با انجام این معاملات صاحب آن دارایی می‌شوید. در بازار مارجین این روند پیچیده‌‌تر و پرریسک‌تر است؛ هر چند میزان سود حاصله نیز در مقابل پذیرفتن ریسک معامله در آن، بسیار بیشتر است.

 در حقیقت میزان سود یا ضرر در معاملات مارجین در بازار کریپتو معمولا بین ۲ تا ۱۰۰ برابر است. در این شیوه معامله، شما در واقع پولی را از صرافی قرض می‌گیرید و با آن پول افزایش یا کاهش قیمت یک ارز دیجیتال را پیش‌بینی می‌کنید؛ اگر روند قیمتی آن ارز را درست پیش‌بینی کرده باشید، سود خود را برداشته و پولی که به عنوان قرض گرفته‌اید را برمی‌گردانید و اگر روند قیمتی را اشتباه پیش‌بینی کرده باشید، باید مبلغ قرض، سود صرافی و کارمزد تراکنش را بازگردانید. در ادامه به بررسی دقیق‌تر هر کدام از این شیوه‌های معاملاتی می‌پردازیم.

معاملات اسپات چیست؟
قانون اولیه معاملات این است که بیش از موجودی خود روی یک معامله ریسک نکنید و رعایت این قانون در بازار اسپات بسیار آسان است؛ در معاملات Spot تنها پرداختی شما کارمزد معاملات است که بسته به صرافی‌ای که در آن معامله می‌کنید و میزان پولی که با آن معامله می‌کنید، بین ۰.۱ تا ۲ درصد مبلغ معامله، متغیر است. البته اگر سود کنید، در برخی صرافی‌ها مبلغی را به عنوان مالیات نیز باید پرداخت کنید.

با مثالی به نحوه عملکرد بازار اسپات می‌پردازیم؛ مثلا شما یک عدد بیت‌کوین را در قیمت ۵۰,۰۰۰ دلار می‌خرید اگر قیمت آن به ۵۵,۰۰۰ دلار برسد، ۵,۰۰۰ دلار یا معادل ۱۰ درصد سود می‌کنید و اگر قیمت آن به ۴۵,۰۰۰ دلار برسد، ۵,۰۰۰ دلار یا معادل ۱۰ درصد ضرر می‌کنید.

ریسک این معاملات را می‌توان با گذاشتن حد ضرر، حد سود و Stop-Limit کاهش داد. نحوه عملکرد این قابلیت در صرافی به نحوی است که زمانی که این سفارشات را ثبت می‌کنیم، صرافی به صورت خودکار و با رسیدن قیمت به قیمت ثبت شده توسط ما اقدام به فروش دارایی ما می‌کند و باعث می‌شود از ضرر بیشتر جلوگیری شود.

معاملات مارجین چیست؟
معاملات مارجین نوعی شرط‌بندی روی پیش‌بینی قیمت یک کوین یا توکن است. اکثر صرافی‌ها تا ۲۰ برابر یعنی با نسبت ۱ به ۲۰ به شما اهرم یا لوریج (Leverage) می‌دهند؛ یعنی شما تا ۲۰ برابر موجودی خودتان می‌توانید خرید کنید؛ ولی در بعضی از آن‌ها تا ۱۰۰ برابر موجودی خودتان یعنی نسبت ۱ به ۱۰۰ برابر به شما توان خرید داده می‌شود. مثلا اگر شما ۱۰۰ دلار دارید و از لوریج ۱۰۰ استفاده می‌کنید، می‌توانید ۱۰,۰۰۰ دلار خرید کنید که ۹,۹۰۰ دلار آن را قرض گرفته‌اید. در لوریج ۲۰، شما با پرداخت ۵ درصد از قیمت یک کوین می‌توانید آن‌را به طور کامل بخرید؛ مثلا اگر می‌خواهید یک بیت‌کوین را با قیمت ۵۰,۰۰۰ دلار با لوریج ۲۰ بخرید، ۲,۵۰۰ دلار وثیقه می‌گذارید و ۴۷,۵۰۰ دلار باقی مانده را وام (قرض) می‌گیرید. اگر قیمت بیت‌کوین ۱۰ درصد افزایش پیدا کند و به ۵۵,۰۰۰ دلار برسد، پول شما ۲ برابر می‌شود که یعنی ۱۰۰ درصد سود کرده‌اید. اما اگر قیمت بیت‌کوین ۱۰ درصد کاهش یابد و به ۴۵,۰۰۰ دلار برسد، ضرر شما ۲ برابر بیشتر از مبلغی که در ابتدا آورده‌اید می‌شود؛ یعنی ۲۰۰ درصد ضرر خواهید کرد. اما به طور کلی معاملات مارجین به این شکل عمل نمی‌کنند و هنگامی که اصل پول خود را از دست می‌دهید، صرافی معامله شما را می‌بندد و اجازه نمی‌دهد که پولی که از آن قرض گرفته‌اید از بین برود.

کال مارجین (Margin Call) یا لیکویید (Liquid) شدن در بازار کریپتو چیست؟

در واقع کال مارجین یا لیکویید شدن در کریپتو، وضعیتی است که میزان زیان معاملات از حد مجاز آن بیشتر شده باشد در این حالت صرافی وثیقه گذاشته شده را بر‌می‌دارد و معامله را می‌بندد.

اتفاقی که در کال مارجین می‌افتد، این است که در مثال بالا اگر قیمت بیت‌کوین به ۴۷,۵۰۰ دلار نزدیک شود، شما به از دست دادن ۲,۵۰۰ دلار وثیقه خود نزدیک می‌شوید و صرافی برای جلوگیری از این اتفاق به شما پیغام می‌دهد و از شما می‌خواهد به مبلغ وثیقه خود اضافه کنید؛ اگر شما این پیغام را نبینید، وجه وثیقه مورد نیاز را نداشته باشید یا به سرعت برای تامین آن وجه اقدام نکنید، حساب شما لیکویید (Liquid) می‌شود. این اتفاق زمانی می‌افتد که صرافی معامله شما را به طور خودکار می‌بندد و وثیقه شمارا برای پرداخت به وام دهندگانی که اصل و سود پول خود را می‌خواهند، می‌فروشد و همچنین کارمزد معاملات خود را نیز دریافت می‌کند. بنابراین قبل از اینکه بیت‌کوین به قیمت ۴۷,۵۰۰ دلار برسد، شما کل ۲,۵۰۰ دلار خود را از دست می دهید.

در ۱۲ مارس سال ۲۰۲۰ (۲۲ اسفند سال ۱۳۹۸) قیمت‌ بیت‌کوین در چند ساعت به طور ناگهانی از ۸,۰۰۰ دلار به ۳,۶۰۰ دلار سقوط کرد و در ۲۴ ساعت نزدیک به ۱ میلیارد دلار پوزیشن لانگ (خرید استقراضی) لیکویید شد.

Long Position – Short Position
 موقعیت لانگ و شورت در واقع یک نوع شرط بندی روی افزایش یا کاهش قیمت یک ارز در بازار مارجین است؛ که شما افزایش قیمت (پوزیشن لانگ) یا کاهش قیمت (پوزیشن شورت) رمزارز‌ها را پیش‌بینی می‌کنید. در اکثر مواقع، این پیش‌بینی‌ها با اهرم یا لوریج انجام می‌شود.

زمانی که پوزیشن لانگ باز می‌کنید، در واقع شما یک کوین یا توکن را می‌خرید و در پوزیشن شورت شما مقدار مشخصی از یک کوین مثلا بیت‌کوین را در تاریخی که از قبل تعیین شده‌ می‌فروشید، در صورتی که هنوز مبلغ خرید آن‌را پرداخت نکرده‌اید. هدف از انجام این کار این است که بتوانیم آن‌را پایین‌تر از قیمتی که طرف مقابل برای آن پرداخت کرده است، از او بخریم.

چگونه می‌توان ریسک معاملات مارجین را کاهش داد؟
معاملات مارجین در بازار کریپتو به دلیل نوسانات قیمتی بالا بسیار پر‌ریسک است؛ اگر علاقه‌مند به معامله در این بازار هستید می‌توانید هم زمان از معاملات لانگ و شورت برای کاهش ریسک در معاملات مارجین استفاده کنید، که به معنای معامله در دو جهت عکس هم بر روی یک رمز ارز است، که هدف از آن کنترل و مدیریت سرمایه توسط روش هجینگ (Hedging) در مواقعی است که پوزیشن سنگینی روی حرکت قیمت در یک جهت باز کرده‌اید. ولی قیمت در جهت دیگر حرکت می‌کند. در این مواقع با استفاده از روش هجینگ ریسک معاملات خود را کاهش می‌دهید و می‌توانید با استفاده از این روش به سود برسید. این روش به طور گسترده‌ای در همه بازار‌ها برای محافظت از سرمایه‌گذاران در برابر ضررهای بزرگ استفاده می‌شود و با توجه به نوسانات بازار کریپتو، استفاده از این روش در این بازار اهمیت بیشتری نسبت به بازار سهام دارد.