عرضه اولیه کوین (ICO) چیست؟   

کمتر کسی است که نام ICO)عرضه اولیه کوین) به گوشش نخورده باشد. تقریبا غیرممکن است که چیزی در مورد بلاک چین و ارزهای دیجیتال شنیده باشید و اسم ICO به گوشتان نخورده باشد. در این مقاله قصد داریم در مورد اینکه ICO چیست و برای چه اموری بکار می رود صحبت کنیم.

ICO چیست؟

ICO یا عرضه اولیه کوین یک نوع جذب سرمایه پروژه های کریپتویی است که در آن پروژه ها جهت جذب سرمایه توکن های خود را به فروش می گذارند و در ازای ارائه توکن خود به سرمایه گذاران از آنها بیت کوین یا اتریوم دریافت می کنند.

ICO  در لغت به معنای عرضه اولیه کوین یا همان Initial Coin Offering است. در عمل به فرایندی گفته می‌شود که در آن کمک‌های مالی جمع‌آوری می‌شود. پروژه ها در ICO، برای اینکه اهداف خود را پیش ببرند توکن های خود را به فروش می گذارند تا سرمایه جذب کنند. این توکن بر بستر یک بلاک چین پیاده می‌شود و اکثر توکن‌های موجود از بلاک چین اتریوم برای این کار استفاده می‌کنند. در سراسر دنیا بسیاری از شرکت‌ها یا حتی گروه کوچکی از افراد به دنبال راه‌اندازی کسب و کار کریپتویی برای خود هستند، ایده جالب و خلاقانه‌ای هم در سر دارند، اما سرمایه اولیه اینکار را ندارند. آنها می‌توانند به صورت غیر متمرکز و با اعلام ICO خود، از همه مردم در هر جای دنیا سرمایه جذب کنند.

با شکل گیری ICO ها و هر چه محبوب شدن آنها پروژه های زیادی شروع به ایجاد توکن خود بر بستر بلاک چین اتریوم کردند تا ICO تشکیل دهند و سرمایه برای ایجاد بلاک چین و پیشبرد اهداف خود بدست آورند. کوین هایی نظیر ترون، EOS و BNB ابتدا بر روی بلاک چین اتریوم ایجاد شدند و پس از عرضه ICO و جذب سرمایه، به توسعه های خود ادامه داده و بلاکچین خود را ایجاد کرده و از اتریوم به بلاک چین خود مهاجرت کردند.

در این روش ICO ها، سرمایه‌گذار توسط یک قرارداد هوشمند که روی بستر بلاکچین نوشته شده است، درخواست توکن مورد نظر برای سرمایه‌گذاری را ارسال می‌کند. در مقابل، شرکت مقداری از توکن را به نسبت قیمت ارز خریداری‌شده توسط سرمایه‌گذار برای او می فرستد. برخی از پارامترهای سرمایه‌گذاری سنتی مانند مقدار حداقلی و حداکثری بودجه مورد نیاز برای جمع‌آوری و تعیین مقداری بودجه برای پاداش در قراردادهای هوشمند نیز رعایت شده است.

تاریخچه پیدایش ICO

اولین ICO در ۳۱ جولای ۲۰۱۳ توسط پروژه مسترکوین (Mastercoin) برگزار شد. این پروژه به رهبری براک پیرس و اسکات واکر به طور رسمی با یک اعلام عمومی برای جمع‌آوری بودجه راه‌اندازی شد که در آن هر کس می‌توانست با ارسال بیت کوین به یک آدرس کیف پول خاص، توکن مسترکوینز (Mastercoins) را بخرد. با به بار نشستن پروژه و بالا رفتن ارزش سهام این تیم، سرمایه گذاران می‌توانستند توکن خود را در بازار بفروشند و از این طریق به سود برسند. در این پروژه ۵۰۰ نفر شرکت کردند و چیزی حدود ۴۷۰۰ بیت کوین جمع‌آوری شد که معادل با ۵ میلیون دلار در آن زمان بود. قیمت بیت کوین در دسامبر همان سال از ۱۰۰ دلار به ۱۰۰۰ دلار افزایش پیدا کرد.

ICOای که جهان را تغییر داد توسط بنیانگذار اتریوم، ویتالیک بوترین در سال ۲۰۱۴ رهبری شد. طبق گزارشات حدود ۱۲ ساعت پس از آغاز شروع فروش توکن، ۷.۴ میلیون اتر فروخته شد که در آن زمان معادل حدود ۳،۷۰۰ بیت کوین یا ۲.۳ میلیون دلار بود. گزارش‌ها حاکی از آن است که تیم اتریوم بیش از ۱۵ میلیون دلار برای راه‌اندازی پروژه جمع‌آوری کرد و شروع به گسترش پلتفرم خود کرد. پروتکل ERC۲۰ اتریوم،  تحول عظیمی روی  ICO  ایجاد کرد و باعث شد اتریوم به بستری برای برگزاری ICO تبدیل شود و مدل سنتی آن را به کلی تغییر داد.

تفاوت‌های ICO با سیستم‌های سنتی جمع‌آوری بودجه

با این وجود که ICO ها به طور کامل جایگزین سرمایه‌گذاری‌های سنتی نخواهند شد، اما مطمئنا دسترسی غیر متمرکز به سرمایه، مدل‌های جمع‌آوری کمک‌های مالی سنتی را مختل می‌کند. یک ICO، تکنولوژی پایه آن و قراردادهای هوشمند، اساسا شبیه کیک استارتر (Kickstarter) یا Indiegogo است. فرض کنید یک شرکت پروژه‌ای دارد که می‌خواهد آن را اجرا کند و بودجه لازم را ندارد، در گزارشی تحت عنوان وایت پیپر، جزئیات پروژه خود، زمان شروع و اتمام کار، مقدار بودجه مورد نیاز، ایده مورد نظر و تیم تشکیل دهنده را به صورت عمومی اعلام می‌کند. معمولا در وبسایت رسمی یا شبکه های مجازی این وایت پیپر منتشر شده و همه مردم در سراسر دنیا می‌توانند به آن دسترسی داشته باشند. اما Kickstarter یا Indiegogo صندوق‌هایی هستند که شرکت‌ها می‌توانند به صورت وام بودجه را تامین کنند.

در روش های سنتی بودجه مورد نیاز برای یک پروژه توسط نهادهای مرکزی تامین می‌شد. این یعنی بعد از بازدهی و سوددهی پروژه، درآمد حاصل بین شرکت و سرمایه‌گذار متمرکز تقسیم می‌شد، اما به روش ICO هرکس در هر جای دنیا می‌تواند در یک پروژه سهیم شود و از درآمد حاصل آن سود ببرد. از طرفی به روش های سنتی این احتمال وجود دارد که در بودجه مورد نیاز تقلب یا تخلفی رخ دهد (برای مثال همه پول مورد نیاز به شرکت اهدا نشود)، اما با ICO چون پول مستقیما توسط قرارداد هوشمند از مردم به تیم پروژه انتقال می‌یابد، نهاد واسطه‌ای در این بین وجود ندارد که شاهد تخلف احتمالی باشیم.

Indiegogo نیز یک بلاکچین ایجاد کرده تا سیستم جمع‌آوری بودجه نوین را پیاده سازی کند. این نشان می‌دهد که سیستم های سنتی متوجه ویژگی‌های کاربردی ICO شده‌اند و تمایل دارند از آن استفاده کنند.

  در سال ۲۰۱۷، بلاک چین اتریوم تبدیل به بستری برای برگزاری ICO شد. تا پایان ۲۰۱۷، ۹۰٪ توکن‌های ایجاد شده برای ICOها روی اتریوم پیاده شد. این آمار طبق لیست کوین‌مارکت‌کپ اعلام شده که یکی از معتبرترین منابع قیمت و حجم معاملات ارزهای موجود در بازار است. در اینجا به دلایلی اشاره می‌کنیم که چرا اتریوم توانست چنین قابلیت گسترده‌ای داشته باشد:

قابلیت نوشتن قرارداد هوشمند بر بستر اتریوم که باعث شد توسعه‌دهندگان به راحتی بتوانند برنامه‌های غیرمتمرکز خود را روی آن بنویسند و اجرا کنند.

محبوبیت پروتکل ERC۲۰ اتریوم که این مزیت را برای اکسچنج‌ها ایجاد می‌کرد تا به راحتی بتوانند توکن‌های جدید را به پلتفرم خود اضافه کنند.

سرمایه‌گذارانی که در پروژه اتریوم شرکت کردند، در همین چند سال سود زیادی بردند و علاقه شدیدی به گسترش سرمایه‌گذاری های خود روی توکن‌های دیگر پیدا کردند.

همه این عوامل دست در دست هم داد تا اتریوم سال به سال جذاب‌تر و محبوب‌تر شود. البته این حجم از توکن‌های موجود بر بستر اتریوم و گستردگی جهانی، آن را با مشکل مقیاس‌پذیری مواجه کرده و شاید چالش‌های زیادی پیش پای توسعه‌دهندگان و برنامه نویسان این پروژه قرار دهد.

با به بلوغ رسیدن مدل ICO، نیاز به انطباق و تکامل آن با بازار بیشتر احساس می‌شود. تخلفات رخ داده در این مدت، هک و کلاهبرداری ها و مقررات دولتی نیاز به مدیریت بهتر و اصلاحاتی دارد.

ویتالیک بوترین مقاله ای را در مورد گسترش مفهوم و آینده ICO منتشر کرد که یک سیستم خودمختار غیرمتمرکز را با ICO ترکیب کرده و نام آن را DAICO گذاشته است. او ادعا می‌کند که این کار پیچیدگی و ریسک مرتبط با ICOها را با توزیع قدرت به حداقل می‌رساند. برای مثال، این کار مانع از کلاهبرداری صندوق‌های بزرگ می‌شود. موارد زیادی را در این مدت مشاهده شد که بعد از جمع‌آوری بودجه، پروژه عملی نشده و پول جمع شده در حقیقت به سرقت رفت. این مکانیزم طوری تعریف شده که اگر پروژه در مرحله اجرا قرار گرفت، سرمایه‌گذاران با رسیدن به یک اجماع اجازه دسترسی به بودجه را به تیم پروژه می دهند و در صورت اتمام پروژه مطمئن می شوند که سود به آنها باز خواهد گشت. اگر چه سیستم‌های رای‌گیری هم از هر نوع، همیشه مستعد دستکاری هستند، اما مفهوم در اینجا به حفاظت سیستم در مقابل کلاهبرداری کمک خواهد کرد.

مشکلات ICO ها

ICO ها در سال ۲۰۱۷ با رشد چشمگیری مواجه شدند و پروژه هایی زیادی به موج جدید ICO ها پیوسته و جذب سرمایه کردند. در واقع تخمین زده می شود که تنها در سال ۲۰۱۷ حدود ۵ میلیارد دلار و در سال ۲۰۱۸ حدود ۱۴ میلیارد دلار جذب سرمایه شد، اما پس از مدتی بسیاری از همین پروژه ها کلاهبرداری از آب درآمدند. بسیاری از این پروژه ها سرمایه جذب کردند و پروژه های خود را عرضه نکردند و یا به راحتی پا به فرار  گذاشتند. مسئله کلاهبرداری یکی از بزرگترین عواملی بود که باعث شد ICO ها به قانون گذاری کشورها راه پیدا کنند.

از آنجایی که ICO ها غیرمتمرکز برگزار می شدند هیچ سازمان دولتی نظارت بر آنها نداشت و پروژه های مخرب به راحتی می توانستند کلاهبرداری کنند و پول مردم را به سرقت ببرند و هیچ سازمانی حتی نتواند عاملین این پروژه ها را ردیابی کند. مسئله عدم وجود قانون و نظارت سازمانی بر روی ICO ها یکی دیگر از عواملی بود که این نوع جذب سرمایه را تهدید می کرد.

طبق تحقیقات صورت گرفته توسط شرکت حسابداری ارنست و یانگ (EY)، تنها ۱۳ درصد ICO هایی که عرضه شدند به مرحله پیاده سازی و اجرا رسیدند. این شرکت ۱۴۱ عرضه اولیه کوین (ICO) که در سال ۲۰۱۷ راه اندازی شده اند را مورد بررسی قرار داد. از کل ICO های بررسی شده ۸۶ درصد از آنها به پایین تر از ارزش اولیه خود سقوط کرده اند.

پس از افزایش کلاهبرداری ها از طریق ICO، کمیسیون اوراق بهادار و بورس آمریکا (SEC) اقدام به قانون گذاری آنها کرد و STO و DSO را عرضه کرد که مطابق با قوانین و نظارت های این سازمان می باشند تا مانع از کلاهبرداری شوند.

IEO رقیب ICO؟

عرضه اولیه کوین در صرافی (IEO) همانند ICO می‌باشد، اما با این تفاوت که در صرافی های ارز دیجیتال انجام می‌شود. صرافی ارز دیجیتال از جانب استارت آپ ها، پلتفرمی ایجاد می کند تا سرمایه گذاران بتوانند توکن های این پروژه ها را خریداری کنند. در صرافی ها برای خرید توکن استارت آپ ها باید از توکن خود صرافی استفاده کرد.

افرادی که قصد شرکت در IEO دارند، پول خود را مانند ICO به یک قرارداد هوشمند نمی فرستند. بلکه آنها باید یک حساب در پلتفرم آن صرافی که IEO را برگزار می کند باز کنند. کاربران سپس کوین های خود صرافی را به کیف پول خود در صرافی واریز می کنند و از آن کوین ها برای خرید توکن های صادر شده استفاده می کنند.

در حال حاضر شرکت در IEO ها سود خیلی خوبی به همراه دارد و تب IEO ها بسیار داغ شده است. اکثر صرافی ها شروع به عرضه آنها کرده اند و این امر هم می تواند به پروژه ها و هم صرافی ها کمک کند. در واقع می توان گفت با افزایش IEO ها ممکن است ICO ها برای همیشه بی استفاده باقی بمانند. زیرا توسط IEO پروژه ها می توانند خیلی بهتر جذب سرمایه کنند و مانند STO سختگیری های قانون گذاری وجود ندارد.

STO و DSO؛ جایگزین های ICO؟

DSO ها و STO ها اساسا یک نوع از عرضه اولیه کوین ها یا همان ICO ها می‌باشند اما دارایی های دیجیتالی آنها به عنوان اوراق بهادار دسته بندی شده اند. مفاد STO و DSO ها بر اساس شرایط کمیسیون SEC می‌باشند.

عرضه اولیه اوراق بهادار دیجیتال (DSO) همواره در صدد این بوده است که واسطه مدیریت سرمایه و سرمایه گذاری باشد که اکثرا برای دارایی های خصوصی و سایر کلاس های دارایی های غیرقابل تبدیل به پول استفاده خواهد شد. بلاک چین کپیتال طی توکنی کردن صندوق سرمایه خود، اولین DSO را برگزار کرد.

عرضه اولیه توکن های اوراق بهادار یا STO ها، نظارت های پشتیبانی شده با دارایی ها و مطابق با قانونگذاری های موجود می‌باشند. در DSO ها و STO ها همانند ICO ها، کوین های ارز دیجیتال یا توکن ها بیانگر سرمایه های سرمایه گذار است.

STO بسیار خاص است. توکنی است که اوراق بهادار است. اصطلاح DSO لزوما بیانگر این نیست که همه چیز در حال توکنی شدن است. DSO فقط باید دیجیتال و اوراق بهادار باشد و ضرورتی ندارد که توکن باشد. با این وجود، برای عرضه STO و DSO قانونگذاری های سخت و دست و پاگیری توسط SEC آمریکا تعبیه شده است که بسیاری از شرکت ها هنوز نتوانسته اند ملزومات عرضه آنها را محقق کنند تا بتوانند برای خود جذب سرمایه کنند و یکی از عواملی که در حال حاضر STO و DSO نتوانسته اند هنوز جای ICO را بگیرند سختگیری های بیش از حد قانونی می باشد.